(Grein úr blað nr. 7, mánadagin 18. august)

Sluppin Polarstjørnan varð bygd til grønlandsfiskiskap, og kom til Føroya í 1926. Polarstjørnan hevði motor við 80 hestakreftum og var 134 tons. Magnus Fuglø av Viðareiði, sum yvirtók Polarstjørnuna, fór bert tann eina túrin til Grønlands, so gjørdist hann sjúkur og doyði í 1928. Elsebeth Sofía Fuglø, kona Magnusar, arvaði Polarstjørnuna, og Jógvan Isaksen, Malvinus Hansen og Palli Rasmussen førdu sluppina, sum J. F. Kjølbro keypti frá Elsebeth Sofíu í 1937.

Polarstjørnan varð bumbað undir krígnum, men av tí at bumban bert rakti skipið uttan at spreingjast, stóð hon til at bjarga. Hon sigldi fram til 1969, tá hon fór at leka og sakk. Hetta hendi eftir, at J. F. Kjølbro hevði selt hana út á Skála og eftir, at Martin Frederiksen í Havn hevði ognað sær hana í 1969. Men tað er í tíðini, J. F. Kjølbo eigur sluppina, at hesir 5 menninir manna hana saman við Palla Rasmussen og øðrum.

Við Polarstjørnuni í Grønlandi

Martin Madsen úr Sandoy greiðir soleiðis frá:

– ”Vit vóru blaðungir tá, og felags fyri okkum allar er, at vit eru ómetaliga glaðir fyri tey árini. Eg minnist, at Palli tók ímóti mær á Longukai; Klakkur lá innast. Lastalúkan á Polarstjørnuni var opin; Palli vísti mær inní hana, og eg minnist, at eg undraðist yvir, um tað fór at bera til at fiska upp í ta lastuna við húki. Eina løtu umhugsaði eg at setast aftur, men eg fór so við allíkavæl, og tað var ein vælsignaður túrur, eins og árini við Polarstjørnuni seinni vóru vælsignað”, sigur Martin, og hugleitt verður um onnur skip eisini, eitt nú Polly, Jákup B. og Klakk. Onkrar vandastøður vóru eisini:

– ”Eg hevði verið á Suðurlandinum við gørnum, men tá var at kalla ongin fiskur at fáa í Íslandi tá. Hetta var árið fyri, at eg fór við Polarstjørnuni. Henry førdi skipið Marshall, sum fór á land; hann hevði verið við Polarstjørnuni, sum eisini royndi við gørnum undir Íslandi, og vit fóru heim um somu tíð. Eitt kvøldið afturi í Føroyum eru bæði eg og Henry staddir í dansi, og so sigur hann, at hann hevði ikki slept mær upp á fjall – hann spyr, um eg ikki vil koma við Polarstjørnuni til Grønlands, tí Palla tørvar ein mann. Eg forhandlaði so við foreldrini eftir dansin, millum annað tí at eg hevði mist øll klæðini, eisini koyggjuklæðini, tá vit rendu á land. Tað endaði við, at pápi mín eisini vildi við, og so fóru vit 4 av Sandi við Polarstjørnuni: Henry, eg, Arabo og pápi”, greiðir Martin frá.

Ein rørandi løta

Kristian Martin Rasmussen fekk vøkur orð frá hesum 5 sjógarpunum, og ein teirra sigur, at ”Øll eru líka í eygunum á Kristiani Martin”, og heldur so áfram við at greiða frá eini lítlari søgu: – ”Fyrsti november er Alla Halganna Dagur, og tá eri eg ofta upp við Minnisvarðan. Eg hoyrdi frá einum, sum var hjástaddur, at Kristian Martin hevur ringt úr Skopun, og vit fylgdust omanaftur og samdust um at fara til Skopunar. Komnir til Skopunar reisir Kristian Martin seg upp og sigur, at hann hevur tveir gestir, sum hann fegin vil presentera. Og tað var ikki smávegis;”.

– ”Kristian Martin hevði reist seg, peikaði á hin mannin og segði: – »Hasin maðurin, sum situr har; hasin er tann, sum syrgdi fyri, at eg kláraði skiparapróvtøkuna. Tí eg lærdi so nógv av honum.« Tann maðurin var ikki eg, men síðani vísti hann á meg og segði: – »Hasum manninum havi eg verið saman við á Klakki, eins og pápi mín og mangir aðrir góðir menn hava siglt saman við honum.« Tá byrjaði at renna úr eygunum á mær, og eg kendi meg rættiliga eyðmjúkan yvir, at Kristian Martin skuldi tosa vakurt um meg, og at eg hevði havt nakað at týða fyri seg.”, sigur hann.

Skemt og undirhald umborð

Tá ið menn hittast aftur at minnast gamlar tíðir, so verður altíð onkur skemtisøga tikin fram. Kristian Martin Rasmussen og Helgi Simonsen minnast eitt nú eina gátu, sum varð sett teimum at loysa:

– ”Hesin eini eldri maðurin var ein ordiligur spiloppari. Hann dugdi forferdiliga væl at fortelja, og ein dagin vórðu vit bidnir um at gita hesa gátuna:

– ”Eg skal hava fatur á navninum á einum manni. Tit fáa nakrar upplýsingar: Maðurin er stuttur á vøkstri. Hann er í reyðum vesti. Hann hevur eina stranga konu. Hann roykir cigar. Honum dámar væl at spæla kort. Hann er ofta seinur til hús”. Og soleiðis helt hann fram, líka til vit nærkaðist Mykinesi og komu upp undir land, men ongin megnaði at gita Tá kom seinasta upplýsingin: ”Hesin maðurin liggur uppi í bestikkrúminum og slangar sær á bonkinum”. Teir lupu upp at vita – og tá lá Familie-Journalen opin á bonkinum, og blaðað var upp á Gyldenspjæt. Soleiðis fekk hann undirhildið ungar mans ein drúgvan part av teininum”, sigur hann.

Meginregla um tal av sandoyingum

Tá hugfarsliga løtan í Smæruni gekk móti endanum, vísti tað seg, at løtan var júst sum tíðin umborð á Polarstjørnuni, nevniliga at har var væl meira gaman enn sorg. Millum annað varð komið inn á eina meginreglu um, at har skuldu ikki vera fleiri sandoyingar umborð á einum skipi, enn skipið hevði mastrar. Hevði skipið 3 mastrar, so var í lagi at hava 3 sandoyingar við, men teir skuldu helst ikki vera meira enn 2, varð skemtiliga tikið til – hetta tí teir skuldu vera so ómøguligir. Semja var tó um, at hetta mundi vera ein myta, tí ikki minst vóru dalbingar friðardýr av Guðs náði.